cc5be60faf28ca344cabc427378485aa.jpg)
از: مجید امرایی- تئاترکاربردی تئاتری رسمی وتفکیک شده بر دو موضع تماشاگر و بازیگر نیست، بلکه شیوه ای اجرایی درحوزه هنرهای نمایشی است که درآن دیوار بین نمایشگران و تماشاگران از بین رفته و مفهوم رسمی تئاتر را از دست میدهد و جنبه ای ملموس به خود می گیرد، تئاترکاربردی روشی تدوین شده بر بداهه پردازی است، تئاتری که راهکار هایی روشمند و کارگاهی ارائه می کند تا در مواجهه با مسائل بین فردی و اجتماعی بهترین تصمیم گیری صورت گیرد .
تئاترکاربردی قادر است برای هرطیف و طبقه اجتماعی در هر سطحی راهکارهای مناسبی ارائه کند، مرزها را درنوردد و بدور از هر تصنعی قدم در مسیر حل مسائل متنابه اجتماعی بگذارد.
تئاترکاربردی با دست مایه قرار دادن تکنیک های خاص خود در تعاملی گروهی و جمعی و روشی خلاقانه و اندیشه ای مشارکتی اقدام به حل مسائل انسانی می کند.
تئاتر کاربردی دارای شاخه های متعدد و متنوعی است که نمایش درمانی تنها به عنوان یکی از شیوه های تئاتر کاربردی تلاش می کند تا کسانی را که دچار مسئله ای روحی و روانی و یا ...شده اند در رفع مسئله شان یاری رساند .
گردانندگان نمایش درمانی میکوشند تا به عنوان درمانی کمکی پای در راهی بگذارد که حاصل آن آرامش روحی و روانی افرادی است که به هر دلیل دچار مشکل شده اند .
نمایش درمانی به عنوان درمانی غیر دارویی و مدرن و روشی موثر در توانبخشی افراد از نیمه نخست قرن بیستم بطور جدی و تحت عنوان رشته ای مستقل دراروپا و پس ازآن در دیگر کشورهای جهان مطرح و مورد توجه قرارگرفت.
هرچند پیش ازاین هنرنمایش به اشکال مختلف آیینی درحوزه درمان های غیر دارویی و به روش سنتی مورد توجه درمانگران محلی و بومی قرار داشت اما این " ژاکوب لویی مورینو" روانشناس بزرگ رومانیایی بود که در نیمه نخست قرن بیستم خود را به عنوان پیشگام نمایش درمانی مدرن درجهان معرفی کرد و این تنها حکایت نمایش درمانی مدرن است و داستان آغاز نمایش درمانی به شیوه سنتی را باید دراعصار کهن جست .
برای دستیابی به ریشه های آغازین این درمان غیر دارویی باید به زمان هایی دورتراز زندگی اجتماعی بشررجوع کرد و ظهور و بروز آن را در نمایشواره ها ،آیین های جمعی وهمچنین اَوراد و حرکات نمایشی و گروهی قبایل بومی و آیین های قومی و محلی دراعصارکهن یافت .
نمایش هایی که با هدف معالجه بیماری های روحی و روانی و تسلط برآنچه نیروهای شیطانی و روح شرور انسان ها می نامیدند توسط درمانگران ،کاهنان و طبیبان محلی اجرا می شده اند.
دراین زمان ها بود که جادوگران یا همان درمانگران محلی با توسل به آیین های نمایشی و خواهش از نیروهای فرا زمینی تلاش می کردند تا تعادل و آرامش مجددا به همنوع خود باز گردانند و درواقع آنچه را تسلط اجنه بر روح تغیانگر انسان می نامیدند باطل سازند .
نمایش درمانی مدرن دریکصد سال گذشته به عنوان نقطه تلاقی هنرنمایش و روانشناسی درارتباط با پالایش روح و روان انسان ها و رسیدن به تعادل روانی درمرکز توجه درمان های غیردارویی بوده است .
درنمایش درمانی مدرن می‌توان به کمک روش‌ها و تکنیک‌های درمانی خاص درراه افزایش قوه یادگیری، ثبات و سلامت شخصیت، کسب مهارت‌های فردی وارتقای حس خود ادراکی، افزایش توانایی‌های فیزیکی و تقویت مهارت‌های حرکتی و تعادل روحی و روانی انسان ها گام برداشت.
استفاده ازاین شیوه درمان کاربردی درحوزه طب روان درایران به زمان های کهن برمی گردد که دیدگاههای "محمد زکریای رازی" و همچنین نظریات حکیم "بوعلی سینا " پزشک بزرگ دوره اسلامی نمونه هایی بارز بهره گیری از بازی نمایشی در درمان برخی عارضه ها است .
اما نمایش درمانی مدرن درایران ازحدود سال1346خورشیدی وبا تلاش های دکتر"حمید اشکانی" و"حسن حق شناس" درمرکزروانپزشکی" حافظیه شیراز" به عنوان درمانی موثر مورد استفاده قرارگرفتف ، و پس از آن نیز تا به امروز در مراکز مختلف درمانی و بازتوانی از این درمان کمکی بهره های فراوانی برده شده است .
تاجایی که امروزه این درمان غیر دارویی در مراکز اصلاح و تربیت، زندان ها ،سربازخانه ها ، مدارس و مهدهای کودک ،کارخانه ها، بیمارستان ها ، مراکز روزانه بیماران روانی ، مراکز مشاوره و ازدواج و.... نیز به عنوان روشی کاربردی و موثر مورد استفاده قرار می گیرد.
مهمترین کاربرد این شیوه درمانی برروی مصدومان بازمانده ازجنگ به تجارب با ارزشی برمیگردد که درکشورهای آمریکا ،آلمان و انگلستان به دست آمده است درکشورآمریکا ( در مرکز بازتوانی ایلینویز)، درانگلستان (درمرکز بازتوانی و واحد نمایش درمانی وینتربورن) و درکشورآلمان در(دانشگاه ˈتابینگن) نمایش درمانی به عنوان درمانی غیردارویی و موثر هم اکنون نیز مورد توجه است.
اما امروزه و در ایران نمایش درمانی به عنوان روشی کاربردی در بازتوانی افراد نیازمند با برگزاری کارگاه های آموزشی برای مربیان و علاقه مندان قدم در مسیری نهاده که ظرف مدت زمانی کوتاه قادر است به چنان گستردگی برسد که در رفع نارسایی های اجتماعی دستگیر بسیاری از طیف های اجتماعی باشد .
در این راه برپایی کارگاه های درام کاربردی توسط مرکز هنر های نمایشی حوزه هنری حرکتی جدیدی است که در صورت تداوم بسیاری از کارکرد های مغفول مانده هنر نمایش را بر ما آشکار خواهد کرد امید است حوزه هنری در مسیر گسترش این شیوه اجرایی از تئاتر موفق و مستمر عمل کند .