ضرورت الگوی[1]" توانمند سازی"سالمندان با رویکرد [2]" دراماتراپی"
نوشته : دکتر مجید امرایی (دکترای تخصصی از انستیتو بین المللی هنر درمانی پاریس عضو موسس اتحادیه جهانی دراماتراپی WADTh رئیس انجمن دراماتراپی ایران DTCI )
چکیده :
با توجه به آمارهای رسمی ارائه شده از سوی مبادی قانونی در بسیاری از کشورها " تغییر [3] "سبک زندگی" جوامع انسانی " خصوصا جوامع صنعتی موجب شده است که آمار جمعیتی بسیاری از این کشورها به سمت سالمندی حرکت کند بطوری که طبق آمارهای ارائه شده جمعیت جهان به سرعت رو به پیری می‌رود و نسبت سالمندان در هر سرشماری نسبت به سرشماری قبل افزایش می‌یابد و کشور ما ایران هم از این قاعده مستثنی نیست .
مسائل و مشکلات اقتصادی نگهداری از سالمندان از جمله (درمان، بازتوانی و نگهداری) که با افزایش تعداد و نسبت آنان ارتباط تنگاتنگی دارد، به اندازه‌ای از دیدگاه ملل جهان اهمیت دارد که سال « 1999 میلادی » را «سال بین المللی سالمندان» نامیده اند و به همین منظور یافتن راهکارهایی که بتواند مسائل سالمندان را کاهش دهد از همان سال به بعد به عنوان یکی از اهداف مهم کشورهای در حال توسعه از جمله ایران بوده است.
در این راستا بهره گیری از روش های توانمند سازی سالمندان می تواند بخشی از این نگرانی ها را کاهش دهد، که نگارنده [4]"روش نمایش درمانی" (دراماتراپی ) را به عنوان الگویی در" توانمند سازی" سالمندان پیشنهاد میدهد و معتقد است این روش درمانی به دلیل "جذابیت های بصری"، "بازی محور بودن "، " صرفه اقتصادی" و "سرگرم کنندگی" نسبت به دیگر روش های درمان و توانمند سازی موثرتر است .
براین اساس یافتن راه های مواجهه با مسائل دوران سالمندی و همچنین "توانمندسازی سالمندان" ، "کاهش و جلوگیری از صرف هزینه های اضافی عمومی خانواده " و همچنین " کاهش مسائل و معضلات اجتماعی و فرهنگی" ، "توجه به پویایی اقتصاد خانواده" و "جلوگیری از هدر رفت زمان خانواده های درگیر" ، "غنی سازی اوقات فراغت" و" فعال نگه داشتن سالمندان در دل خانواده ها " از جمله ضرورت های مهمی است که پژوهشگر معتقد است به مدد دراماتراپی می توان بر انها موثر بود .
نگارنده براین باور است که با ارائه الگوهای موثری چون "الگوی توانمند سازی سالمندان با روش نمایش درمانی" در موارد زیر می تواند تغییرات معنی دار و مثبتی در شیوه ی زیستی سالمندان ایجاد کرد .
1- جلوگیری از کاهش سطح روابط اجتماعی جامعه سالمند خصوصا در حوزه سبک زندگی .
2- جلوگیری از شکاف بین نسل ها .
3- تقویت روابط بین فردی و اجتماعی .
4- کاهش مسائل روحی و روانی(مسائل مرتبط با اختلالات دوران سالمندی).
5- افزایش امید به زندگی .
6 بالا بردن ارزش زیستی سالمندان در خانواده و جامعه و ...
و مواردی از این دست به ما یاد آوری می کند که باید خود را برای مواجهه با سال های پیری جامعه آماده کنیم .
از این رو با توجه به اینکه دوران سالمندی دست کم یک سوم تا یک چهارم از دوران زندگی ما را به خود اختصاص داده است، به نظر می رسد باید به عنوان تجربه ای مثبت در زندگی تک تک ما به آن نگاه شود زیرا ،" زندگی طولانی تر" همراه با [5] " سلامت "، [6] " مشارکت " و[7] " امنیت " با " افزایش کیفیت زندگی " در این دوران آرزوی هر سالمندی است.
براین اساس علاوه بر کمیت زندگی و طول عمر باید به کیفیت و لذت از سال های پایانی عمر هم توجه داشت زیرا بدون شک کیفی بودن این دوران در استمرار فعالیت های اجتماعی و داشتن نقشی سازنده و پویا در خانواده و اجتماع موثر است.
سازمان جهانی بهداشت نیز رویکرد رسیدن به این مقوله را با عبارت [8] " سالمندی فعال " مورد نظر قرار داده است که برای فعال سازی دوران سالمندی ، نیازمند توانمند سازی سالمندان هستیم(سازمان بهداشت جهانی 2002).
پژوهشگر معتقد است به مدد نمایش درمانی در [9]"ایجاد حس خود باوری" و[10]" امید به زندگی" و[11] "افزایش اعتماد به نفس" و[12] " ارتقاء باور زنده بودن " و ... در سالمندان می توان سطح روابط اجتماعی آنها را در حوزه های مختلف زیستی ارتقاء بخشد.
همچنین به نظر میرسد سالخوردگی جمعیت در کشور ما (ایران) و هزینه‌های رو به افزایش بهداشت و درمان مسئله مهم دیگری است که اهمیت برنامه ریزی در حوزه سلامت را دو چندان می کند(امرایی و همکاران 2002).
{ براین اساس توانمندسازی به کمک نمایش درمانی عبارت است از فرایندی پیوسته که بر اساس آن سالمندان یک جامعه از نوعی" خود اعتمادی" برخوردار شده و قادر به[13]" ارزیابی درست " و[14]" شناخت واقعی حضور موثر خویش" در جامعه هستند و از توانایی ها و قابلیت های خود برای رسیدن به اهداف شان استفاده می کنند (امرایی و همکاران 2002) .
[1] توانمند سازی یعنی قادر ساختن فرد برای انجام یک کار، مهمترین جنبه توانمند سازی بخش روانی آن است که خود به چهار دسته تقسیم می شود: الف) توانمند سازی برای تأثیرگذاری ب) توانمند سازی برای معناداری ج) توانمند سازی برای خودسامانی د) توانمند سازی برای شایستگی.
[2] نمایش درمانی Dramatherapy
[3] سبک زندگی life style
[4] نمایش درمانی dramatherapy
[5] سلامت health
[6] مشارکت taking part
[7] امنیت Security
[8] سلامتی فعال Active health
[9] ایجاد حس خود باوری Creating sense of self-confidence
[10] امید به زندگی Life expectancy
[11] اعتماد به نفس Self Confidence
[12] باور زنده بودن Believe in being alive
[13] ارزیابی درست Correct evaluation
[14] شناخت واقعی حضور موثر خویش Real recognition of your effective presence