ساعت بدن چیست و چطور اختلال در آن سلامت بدن را تهدید می‌کند؟
تحقیقی که کمک کرد ساعت بدن یا ساعت بیولوژی که در هر سلولمان وجود دارد را بشناسیم برای ۳ محقق آن جایزه نوبل را به ارمغان آورد.
کمیته جایزه نوبل در مورد کار جفری هال، مایکل رُسباش و مایکل یانگ می‌گوید:«ساعت بدن با دقت فوق‌العاده‌ای فیزیولوژی و کارکرد بدنمان را در طول روز تنظیم می‌کند. ساعت درونی بدن در واقع عملکرد بخش‌های حساسی مثل رفتار، میزان هورمون‌ها، خواب، دمای بدن و متابولیسم را تنظیم می‌کند.»
انسان‌ها، ماشین‌هایی حساس به زمانند. علاوه بر آن به نظر می‌رسد ما به خواب منظم و تغذیه در زمان مشخص نیاز داریم تا ساعت بدنمان بتواند به شکل هماهنگ کار کند.
مطالعات نشان می‌دهد که اگر ساعت طبیعی خوابیدن و بیدار شدن بدنمان را با فعالیت‌هایی مثل کار شبانه، سفر با هواپیمای قاره‌پیما یا شب را کنار کودک بیدار ماندن به هم بریزیم، باید هزینه‌ی آن را هم پرداخت کنیم. اختلال در ساعت خواب بدن باعث افزایش فشار خون می‌شود و هورمون‌های گرسنگی و قند خون را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
قطعا همه می‌توانیم با شرایط خاصی مثل شب بیداری یا مشکل در خواب به موقع که ممکن است گاهی پیش بیاید کنار بیاییم اما اگر در بلند مدت بر خلاف ساعت بدن خود عمل کنیم ممکن است باعث افزایش وزن و بیماری‌های متابولیسمی مثل دیابت نوع ۲ شود.
فرد تورک، محققی در حوزه ساعت بدن می‌گوید: «در این شرایط اتفاقی که می‌افتد این است که اختلال شدیدی در هماهنگی ساعت درونی بدن به وجود می‌آید که ممکن است از دلایل اساسی بیماری‌های مزمنی باشد که امروزه در جامعه با آن‌ها روبرو هستیم.»
برای مثال بیایید در بررسی کنیم که اگر دیر وقت یا نیمه شب غذا بخوریم چه اتفاقی می‌افتد. ساعت اصلی بدن که با تغییر روشنایی روز و شب تنظیم می‌شود به ساعت‌های مختلف موجود در بدن زمان استراحت در شب را اعلام می‌کند. اما ما با خوردن غذای بی‌موقع در این پیغام اختلال ایجاد می‌کنیم. برای مثال ساعت لوزالمعدع مجبور است در ساعت استراحت، برای وعده‌ی غذایی‌ای که خورده‌اید انسولین ترشح کند. محققین معتقدند خوردن بی وقفه در زمان نامناسب می‌تواند ساعت بدن را به هم بریزد. نتیجه این بی‌نظمی در تغذیه، مقابله با زمان‌بندی طبیعی اعضای مختلف بدن است.
تورک می‌گوید: در این شرایط لوزالمعده فعال است و منتظر دریافت سیگنال خوردن غذا است. اما تغذیه در این زمان با چیزی که مغز به آن می‌گوید هماهنگ نیست. در نتیجه اگر ما به هر عضو بدن در زمان نامناسب سیگنال ارسال کنیم، مثلا بی‌وقت غذا بخوریم، تعادل بدن را به هم زده‌ایم.
نشانه‌هایی وجود دار که نشان می‌دهد ممکن است بدن ما بیش از آنچه تا کنون دانشمندان تصور می‌کردند به این زمانبندی‌ها حساس است. برای مثال نتایج تحقیقی در سال ۲۰۱۳ نشان می‌دهد که زمان وعده غذایی می‌تواند روی میزان وزنی که هر فرد از دست می‌دهد تاثیر بگذارد.
به جز تنظیم وزن، نشانه‌هایی موجود است که ساعت بدن و زمان خواب، تغذیه و فعالیت نقش مهمی در سلامت بدن دارد. نباید فراموش کرد که بخش‌های مختلف بدن به گونه‌ای تنظیم شده‌اند که در ساعت‌های مختلف روز، وظایف متفاوتی را انجام دهند.
برای مثال، دکترها مدت زیادی است که به تاثیر زمان مصرف دارو در قدرت آن پی برده‌اند. تورک می‌گوید: «اگر یک دارو را در زمان مشخصی از روز مصرف کنید می‌تواند تاثیر سمی بیشتری داشته باش. بخشی از این اتفاق به دلیل آن است که کبد در ساعت‌های مشخصی از روز کار سم‌زدایی را بهتر انجام می‌دهد.»
این محقق امیدوار است که «به نقطه‌ای برسیم تا توانایی بررسی هزاران جریان متفاوت در بدن را داشته باشیم و بتوانیم هماهنگی آن‌ها را بررسی کنیم و ساعت بدن را در حالت طبیعی نگه داریم.»
نباید فراموش کرد که نتایج این تحقیق زمانی در حال گسترش است که روند جامعه و کار، ما را مجبور کرده است که دائما در ساعت بدن خود تغییر ایجاد کنیم.
