دسته: مقالات متفرقه
۰۳ آبان ۱۳۸۸
برکسی پوشیده نیست که مهمترین جوهره وجودی تئاتر مقاومت عنصر پایداری در این گونه تئاتر ها است؛ عنصری که در بسیاری از فرهنگ ها خصوصا در نگاه ملت های آزادی خواه جلوه ای مقدس دارد و نگارندگان اینگونه نمایش ها عنصر پایداری را مضمون و " تم " اصلی کار خود می دانند. جایگاه هنر در جوامع انسانی به سبب برخورداری از خصلت‌های ویژه و ابعاد گسترده آن از جمله والاترین و انسانی‌ترین جایگا ها است .از گذشته تا حال و در دنیای "دراما " یا همان تئاترحرکت ، پویایی و همدلی در کنار هم منجر به خلق هنری شده اند که ره آوردش دریچه‌ای است به سوی روشنی و حقیقت.
تئاتر بازنمایی حقیقت و بیداری ذهن مخاطب و تاثیرگذار بر روح و روان انسان هااست و همین عنصر تاثیر گذار مستقیم بر روح و جان انسان است که به عنوان مهمترین وجوه متمایز کننده هنر نمایش از دیگر هنرها مطرح است.
اما در این بین و در نمایش های ایرانی از همان ابتدای حرکت اولیه بنا برعنصر روایتگری است ؛روایت پهلوانی، شخصیت هایی با خصلت پهلوانان و قهرمانی انسانهایی باخصوصیات قهرمانان.
این روایت، گاه به شکل نقل و نقالی، گاه در قالب پرده و پرده‌خوانی یا شیوه‌های دیگر اجرای نمایش های ایرانی تا به امروز ادامه داشته اند.
اما دراین میان عنصر مقاومت ملت رشید ایران در طول قرن ها که نمونه بارز آن دفاع هشت ساله فرزندان ایران زمین از میهن اسلامی و خاک پر گهر این سرزمین پهناور است ،آن چنان جانانه و دلاورانه به ثبت رسیده است که همه هنرها می‌توانند تمامی توان وقابلیت‌های خود را درخدمت به تصویر کشیدن این رشادت‌ها بگیرند .
بی‌گمان آنچه هیچ گاه از خاطره مردمان ما و از پیشگاه تاریخ پرافتخار این ملت حذف نخواهد شد، همین نبرد جانانه‌ای است که به حق لقب " دفاع مقدس" و هشت سال مقاومت را به خود گرفته است.
در میان لحظه لحظه‌های پرشکوه هشت سال دفاع مقدس ، یکی از زیبا ترین و باشکوه ترین لحظه ها، مقاومت ملت شریف ایران و نگین درخشان این حماسه ، حماسه عظیم فتح خرمشهر است.
حکایتی زیبا از دلدادگی جوانان غیور این مرز و بوم که در آینده تاریخ پرگهر ایران ماندگار خواهد ماند. مقاومت مثال زدنی فرزندان اسلام در برابر دشمن سرا پا مسلح، رخداد بزرگی است که همواره در حافظه تاریخی ایران باقی خواهد ماند.
تئاتر به عنوان هنری که رسالت به صحنه کشیدن انسانی ترین حالات و احساسات بشری را بر عهده دارد می‌تواند از حماسه بزرگی چون فتح خرمشهر ودیگر مقاومت های رزمندگان هشت سال دفاع مقدس بیشترین بهره‌ها را ببرد.
می توان در قالب نمایش هایی با مضامین مقاومت لحظه‌های ناب فتح را به تصویر کشید. لحظاتی که اشک‌های شوق و فراغ مردان و زنانی که آن لحظه پرشکوه را دیده اند را با دراماتیک‌ترین لحظه‌ها برای مخاطبان تئاتر تبدیل می کند و بر صحنه تئاتر جان می بخشد.
اما جایگزین کردن و استفاده از لفظ تئاتر مقاومت به جای تئاتر دفاع مقدس مسوولیت ما را سنگین‌تر و هدف مان را مقدس تر می‌کند.
این جایگزینی به معنای آن است که باید نگاهی فراتر از مرزهای جغرافیایی به این گونه‌ی نمایشی داشته باشیم.
وقتی از تئاتر مقاومت سخن می‌گوییم، نباید فقط در چهارچوب کشورمان به این مقوله بپردازیم بلکه باید دستاوردهای مقاومت را در سراسر جهان مورد توجه قرار داد.
متاسفانه تا کنون آثار هنری ما آن‌گونه که باید و شاید عظمت این پدیده را به تصویر نکشیده‌اند و هنرمندان ما هنوز نتوانسته‌اند درباره‌ی ابعاد گوناگون این اتفاق بزرگ حق مطلب را ادا کنند.
هنرمندانی که مسوولیت سنگینی در بهره‌گیری از این پشتوانه تاریخی و هشت سال دفاع مقدس بر عهده دارند و اگر توجه لازم به این مقوله در آثار هنری ما نشود ، چرایی آن در ذهن جهانیان پدید می‌آید.
هنرمندان دیگر کشورها توانسته‌اند در زمینه‌ی تولید آثار هنری مربوط به جنگ‌های خود به تکامل برسند و امروز این انتظار از هنرمندان جامعه ما نیز وجود دارد که اقدام به خلق آثاری ماندگار در این زمینه کنند.
البته در چند سال اخیر اقداماتی از سوی هنرمندان تئاتر انجام شده و اکنون باید اذعان کرد که دایره هنر نمایش بسیار گسترده و قدرتمند است و تئاتر ظرفیت پرداختن به مسایل اجتماعی و فرهنگی را در سطحی بسیار بالا داراست.
در این بین اقدام انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس به عنوان یکی از سازمان هایی که در این زمینه بطور تخصصی مشغول فعالیت است در فاصله‌گرفتن از امور اجرایی و پرداختن به مقولات پژوهشی بسیار ارزشمند است.
از آنجا که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ظرف چند سال گذشته سیاست هنر مبتنی بر فرهنگ بومی و ملی را دنبال می‌کند از دوره وزارت جدید این انتظار می رود تا در این عرصه با ریز بینی و حساسیت اقدام به برنامه ریزی نماید.
بایددرحوزه ی تئاتر مقاومت حمایت بیشتری از فعالان این عرصه انجام گیرد و در همین راستا از همه‌ی نویسندگان و کسانی که به طور جدی در این عرصه فعالیت می‌کنند پشتیبانی شود .
در دوره جدید وزارت "سید محمد حسینی"به عنوان وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی انتظار می رود تا در برپایی جشنواره ها و همایش های علمی و پژوهشی دقت بیشتری صورت گیرد و توجه به خروجی این گونه همایش ها مد نظر باشد.
در برگزاری همایش ها به روش تحقیق و علمی بودن مقالات و همین طور فعال کردن بخش دانشجویی توجه ویژه بشود تا نتیجه این توجه بر جریان کلی تئاتر مقاومت تاثیر و آن را متحول سازد.
مدیران هنری و هنرمندان ظرف سال های گذشته این همت را به خرج داده‌اند که یاد و خاطره شهیدان را گرامی دارند و هنر این شرافت را دارد که یادآوری کند اما اگر باوری وجود دارد باید خلاقیتی پشت آن نهفته باشد و اوقات به بطالت نگذرد .
جشنواره ها فرصتی است تا هنرمندان ما بتوانند دین خود را ادا کنند، زیرا که هنرمندان ما همیشه در عرصه دفاع مقدس حضور داشته‌اند.
خرمشهر یک حادثه ملی است، از این رو دو سال پیش پایه‌ریزی ملی شدن این جشنواره فراهم شد، اما هدف جشنواره، بین‌المللی شدن است به همین دلیل با تاسیس دبیرخانه دائمی جشنواره، باید رویکرد بین‌المللی به تئاتر مقاومت داشت.
جوهره تئاتر مقاومت، ایستادگی و پایداری است که با سرشت الهی و معنوی انسان رابطه‌ای مستقیم دارد و این اصلی ثابت شده است که انسان زمانی حقیقت و منزلت خویش را باز می‌یابد که بتواند در برابر هواهای نفسانی، تهاجمات گوناگون و هرگونه پلیدی و پلشتی ایستادگی کند.
آدمی پیوسته و مدام در معرض خطر و حوادث است این جبهه، گاه مرزهای جغرافیایی و حد و ثغور را به مخاطره می‌افکند و گاه دنیای بی‌کران و سرزمین لایتناهی روح و جهان را مورد تهاجم و سرکشی‌های بی‌امان خود قرار می‌دهد.
تئاتر مقاومت نیز چون عرصه زندگی، صحنه تضاد میان دو نیرو را نشان می‌دهد نمایش آوردگاه تاریخ حوادث بی‌شمار انسانی و فجایع از یک‌سو و سربلندی و افتخارها از سوی دیگر است.
تئاتر مقاومت افشاگری علیه باطل و نشان‌دادن تمایز بین جنگ تدافعی و جنگ تجاوزکارانه است.
اینگونه نمایشی با تجربه‌های غنی خود سعی دارد تا هم‌نفس با تماشاگران به زبان انسانی خود، جوامع بشری، تاریخی و حقایق را مورد بررسی قرار داده و قدرت‌طلبی‌ها و تجاوزگری‌ها را به باد انتقاد و استهزا بگیرد.
از آنجا که دفاع مقدس، نبردی عادلانه و شریف است و پاسداری از کیان، تمامیت ارضی و عزت دین و ناموس و آب و خاک وظیفه‌ای شرعی و انسانی به شمار می‌رود، مضامین تئاتر مقاومت همواره بر عشق، شهادت، ایثار و صیانت از سرزمین، عزت و شرف و آزادگی تأکید دارند.
هنرمندان تئاتر کشورمان هم‌زمان با پیروزی انقلاب اسلامی و تداوم این مبارزه با دفاع همه‌جانبه در جنگ تحمیلی حامل پیام‌ها و نیازهای آرمانی دفاع مقدس بوده‌اند و خود در سنگرهای مقاومت پا به پای رزمندگان در جبهه‌ها مظلومیت و سربلندی این ملت شریف را به زبانی فرهنگی به نمایش گذاشتند و این حرکت فرهنگی تا نهادینه شدن مقاومت تداوم خواهد یافت.
زیرا ما ملتی هستیم که به دلیل وفاداری به آرما‌ن‌های بلند الهی و ملی خود همواره در معرض تهاجمات دشمنان قرار داشته‌ایم ولی به مدد استعانت از درگاه خداوند بزرگ و مقتدر و تکیه بر موازین ارزشی و بهره‌مندی از مکتب انسان‌ساز اسلام، همواره با عزت و افتخار برپای خود ایستاده‌ایم و انقلاب و دفاع مقدس ما با الهام از مکتب سرخ حسینی قله‌های پیروزی و افتخار را فتح کرده است.
جای بسی خوش‌وقتی است که به اهتمام هنرمندان و اهالی متعهد تئاتر و مسوولان دلسوز، خرمشهر قهرمان که همواره برای ما یادآور مقاومت و جانفشانی رزمندگان اسلام و ایثارگری مردمان این دیار و تجلی‌گاه عشق و آزادگی بوده است به عنوان آوردگاهی انتخاب گردیده تا هنرمندان سخت‌کوش هنرهای نمایشی تازه‌ترین دستاوردهای اندیشه و ذوق خود را به معرض تماشای شیفتگان هنر متعهده قرار دهند.
از :مجید امرایی
تئاتر بازنمایی حقیقت و بیداری ذهن مخاطب و تاثیرگذار بر روح و روان انسان هااست و همین عنصر تاثیر گذار مستقیم بر روح و جان انسان است که به عنوان مهمترین وجوه متمایز کننده هنر نمایش از دیگر هنرها مطرح است.
اما در این بین و در نمایش های ایرانی از همان ابتدای حرکت اولیه بنا برعنصر روایتگری است ؛روایت پهلوانی، شخصیت هایی با خصلت پهلوانان و قهرمانی انسانهایی باخصوصیات قهرمانان.
این روایت، گاه به شکل نقل و نقالی، گاه در قالب پرده و پرده‌خوانی یا شیوه‌های دیگر اجرای نمایش های ایرانی تا به امروز ادامه داشته اند.
اما دراین میان عنصر مقاومت ملت رشید ایران در طول قرن ها که نمونه بارز آن دفاع هشت ساله فرزندان ایران زمین از میهن اسلامی و خاک پر گهر این سرزمین پهناور است ،آن چنان جانانه و دلاورانه به ثبت رسیده است که همه هنرها می‌توانند تمامی توان وقابلیت‌های خود را درخدمت به تصویر کشیدن این رشادت‌ها بگیرند .
بی‌گمان آنچه هیچ گاه از خاطره مردمان ما و از پیشگاه تاریخ پرافتخار این ملت حذف نخواهد شد، همین نبرد جانانه‌ای است که به حق لقب " دفاع مقدس" و هشت سال مقاومت را به خود گرفته است.
در میان لحظه لحظه‌های پرشکوه هشت سال دفاع مقدس ، یکی از زیبا ترین و باشکوه ترین لحظه ها، مقاومت ملت شریف ایران و نگین درخشان این حماسه ، حماسه عظیم فتح خرمشهر است.
حکایتی زیبا از دلدادگی جوانان غیور این مرز و بوم که در آینده تاریخ پرگهر ایران ماندگار خواهد ماند. مقاومت مثال زدنی فرزندان اسلام در برابر دشمن سرا پا مسلح، رخداد بزرگی است که همواره در حافظه تاریخی ایران باقی خواهد ماند.
تئاتر به عنوان هنری که رسالت به صحنه کشیدن انسانی ترین حالات و احساسات بشری را بر عهده دارد می‌تواند از حماسه بزرگی چون فتح خرمشهر ودیگر مقاومت های رزمندگان هشت سال دفاع مقدس بیشترین بهره‌ها را ببرد.
می توان در قالب نمایش هایی با مضامین مقاومت لحظه‌های ناب فتح را به تصویر کشید. لحظاتی که اشک‌های شوق و فراغ مردان و زنانی که آن لحظه پرشکوه را دیده اند را با دراماتیک‌ترین لحظه‌ها برای مخاطبان تئاتر تبدیل می کند و بر صحنه تئاتر جان می بخشد.
اما جایگزین کردن و استفاده از لفظ تئاتر مقاومت به جای تئاتر دفاع مقدس مسوولیت ما را سنگین‌تر و هدف مان را مقدس تر می‌کند.
این جایگزینی به معنای آن است که باید نگاهی فراتر از مرزهای جغرافیایی به این گونه‌ی نمایشی داشته باشیم.
وقتی از تئاتر مقاومت سخن می‌گوییم، نباید فقط در چهارچوب کشورمان به این مقوله بپردازیم بلکه باید دستاوردهای مقاومت را در سراسر جهان مورد توجه قرار داد.
متاسفانه تا کنون آثار هنری ما آن‌گونه که باید و شاید عظمت این پدیده را به تصویر نکشیده‌اند و هنرمندان ما هنوز نتوانسته‌اند درباره‌ی ابعاد گوناگون این اتفاق بزرگ حق مطلب را ادا کنند.
هنرمندانی که مسوولیت سنگینی در بهره‌گیری از این پشتوانه تاریخی و هشت سال دفاع مقدس بر عهده دارند و اگر توجه لازم به این مقوله در آثار هنری ما نشود ، چرایی آن در ذهن جهانیان پدید می‌آید.
هنرمندان دیگر کشورها توانسته‌اند در زمینه‌ی تولید آثار هنری مربوط به جنگ‌های خود به تکامل برسند و امروز این انتظار از هنرمندان جامعه ما نیز وجود دارد که اقدام به خلق آثاری ماندگار در این زمینه کنند.
البته در چند سال اخیر اقداماتی از سوی هنرمندان تئاتر انجام شده و اکنون باید اذعان کرد که دایره هنر نمایش بسیار گسترده و قدرتمند است و تئاتر ظرفیت پرداختن به مسایل اجتماعی و فرهنگی را در سطحی بسیار بالا داراست.
در این بین اقدام انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس به عنوان یکی از سازمان هایی که در این زمینه بطور تخصصی مشغول فعالیت است در فاصله‌گرفتن از امور اجرایی و پرداختن به مقولات پژوهشی بسیار ارزشمند است.
از آنجا که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ظرف چند سال گذشته سیاست هنر مبتنی بر فرهنگ بومی و ملی را دنبال می‌کند از دوره وزارت جدید این انتظار می رود تا در این عرصه با ریز بینی و حساسیت اقدام به برنامه ریزی نماید.
بایددرحوزه ی تئاتر مقاومت حمایت بیشتری از فعالان این عرصه انجام گیرد و در همین راستا از همه‌ی نویسندگان و کسانی که به طور جدی در این عرصه فعالیت می‌کنند پشتیبانی شود .
در دوره جدید وزارت "سید محمد حسینی"به عنوان وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی انتظار می رود تا در برپایی جشنواره ها و همایش های علمی و پژوهشی دقت بیشتری صورت گیرد و توجه به خروجی این گونه همایش ها مد نظر باشد.
در برگزاری همایش ها به روش تحقیق و علمی بودن مقالات و همین طور فعال کردن بخش دانشجویی توجه ویژه بشود تا نتیجه این توجه بر جریان کلی تئاتر مقاومت تاثیر و آن را متحول سازد.
مدیران هنری و هنرمندان ظرف سال های گذشته این همت را به خرج داده‌اند که یاد و خاطره شهیدان را گرامی دارند و هنر این شرافت را دارد که یادآوری کند اما اگر باوری وجود دارد باید خلاقیتی پشت آن نهفته باشد و اوقات به بطالت نگذرد .
جشنواره ها فرصتی است تا هنرمندان ما بتوانند دین خود را ادا کنند، زیرا که هنرمندان ما همیشه در عرصه دفاع مقدس حضور داشته‌اند.
خرمشهر یک حادثه ملی است، از این رو دو سال پیش پایه‌ریزی ملی شدن این جشنواره فراهم شد، اما هدف جشنواره، بین‌المللی شدن است به همین دلیل با تاسیس دبیرخانه دائمی جشنواره، باید رویکرد بین‌المللی به تئاتر مقاومت داشت.
جوهره تئاتر مقاومت، ایستادگی و پایداری است که با سرشت الهی و معنوی انسان رابطه‌ای مستقیم دارد و این اصلی ثابت شده است که انسان زمانی حقیقت و منزلت خویش را باز می‌یابد که بتواند در برابر هواهای نفسانی، تهاجمات گوناگون و هرگونه پلیدی و پلشتی ایستادگی کند.
آدمی پیوسته و مدام در معرض خطر و حوادث است این جبهه، گاه مرزهای جغرافیایی و حد و ثغور را به مخاطره می‌افکند و گاه دنیای بی‌کران و سرزمین لایتناهی روح و جهان را مورد تهاجم و سرکشی‌های بی‌امان خود قرار می‌دهد.
تئاتر مقاومت نیز چون عرصه زندگی، صحنه تضاد میان دو نیرو را نشان می‌دهد نمایش آوردگاه تاریخ حوادث بی‌شمار انسانی و فجایع از یک‌سو و سربلندی و افتخارها از سوی دیگر است.
تئاتر مقاومت افشاگری علیه باطل و نشان‌دادن تمایز بین جنگ تدافعی و جنگ تجاوزکارانه است.
اینگونه نمایشی با تجربه‌های غنی خود سعی دارد تا هم‌نفس با تماشاگران به زبان انسانی خود، جوامع بشری، تاریخی و حقایق را مورد بررسی قرار داده و قدرت‌طلبی‌ها و تجاوزگری‌ها را به باد انتقاد و استهزا بگیرد.
از آنجا که دفاع مقدس، نبردی عادلانه و شریف است و پاسداری از کیان، تمامیت ارضی و عزت دین و ناموس و آب و خاک وظیفه‌ای شرعی و انسانی به شمار می‌رود، مضامین تئاتر مقاومت همواره بر عشق، شهادت، ایثار و صیانت از سرزمین، عزت و شرف و آزادگی تأکید دارند.
هنرمندان تئاتر کشورمان هم‌زمان با پیروزی انقلاب اسلامی و تداوم این مبارزه با دفاع همه‌جانبه در جنگ تحمیلی حامل پیام‌ها و نیازهای آرمانی دفاع مقدس بوده‌اند و خود در سنگرهای مقاومت پا به پای رزمندگان در جبهه‌ها مظلومیت و سربلندی این ملت شریف را به زبانی فرهنگی به نمایش گذاشتند و این حرکت فرهنگی تا نهادینه شدن مقاومت تداوم خواهد یافت.
زیرا ما ملتی هستیم که به دلیل وفاداری به آرما‌ن‌های بلند الهی و ملی خود همواره در معرض تهاجمات دشمنان قرار داشته‌ایم ولی به مدد استعانت از درگاه خداوند بزرگ و مقتدر و تکیه بر موازین ارزشی و بهره‌مندی از مکتب انسان‌ساز اسلام، همواره با عزت و افتخار برپای خود ایستاده‌ایم و انقلاب و دفاع مقدس ما با الهام از مکتب سرخ حسینی قله‌های پیروزی و افتخار را فتح کرده است.
جای بسی خوش‌وقتی است که به اهتمام هنرمندان و اهالی متعهد تئاتر و مسوولان دلسوز، خرمشهر قهرمان که همواره برای ما یادآور مقاومت و جانفشانی رزمندگان اسلام و ایثارگری مردمان این دیار و تجلی‌گاه عشق و آزادگی بوده است به عنوان آوردگاهی انتخاب گردیده تا هنرمندان سخت‌کوش هنرهای نمایشی تازه‌ترین دستاوردهای اندیشه و ذوق خود را به معرض تماشای شیفتگان هنر متعهده قرار دهند.
از :مجید امرایی