مقالات

تطهیر و تزکیه، ترجمه واژه یونانی [1]" کاتارسیس" است که از اصطلاحات مشهور نقد ادبی در حوزه ادبیات نمایشی محسوب می شود و مفهومش آن است که بیننده بعد از دیدن یک [2] " نمایش تراژدی" از این که خود دچار چنان سرنوشتی نافرجامی نشده‌ است احساس سبکی می کند، زیرا در تراژدی، قهرمان سرنوشتی نگون بخت دارد و معمولاً می‌میرد و این مرگ دلخراش باعث کاتارسیس در تماشاگران می‌شود.

[3]" ارسطو" می‌گوید : قهرمان تراژدی در ما هم [4] "حس شفقت" را بیدار می‌کند و هم [5]"حس وحشت" و هراس را، او نه خوب است و نه بد، مخلوطی از هر دو است، اما اگر از ما بهتر باشد، اثر تراژدی بر مخاطب بیشتر است .

در این تعریف قهرمان داستان بر اثر بخت برگشتگی یا بازی سرنوشت، ناگاه از اوج سعادت به ورطهٔ شقاوت فرو می‌افتد و این تغییر سرنوشت نتیجهٔ فعل خطایی است که از قهرمان سر می زند.

این قهرمان براثر نقطه ضعفی که دارد مرتکب اشتباه می‌شود، به این نقطه ضعف در زبان یونانی [6]"هامارتیا " گویند که در انگلیسی به [7]" تراژیک فلاو" یعنی نقطهٔ ضعف تراژیک ترجمه شده ‌است.

یکی از رایج‌ترین انواع نقطه ضعف در تراژدی‌های یونان باستان [8] "هوبریس" به معنی غرور است با این مضمون که از خود راضی بودن و اعتماد به نفس بیش از حد باعث می‌شود قهرمان تراژدی به نداها، اخطارها، علائم درونی و قلبی و آسمانی توجه نکند و از قوانین اخلاقی منحرف شود و آنگونه که ارسطو گفته است همین عناصر باعث می شود بگوییم، تراژدی هنر تطهیر روح و پالایش روان است .

همین چند سطر کوتاه در خصوص هنر تئاتر کافی است تا بدانیم پالایش روح و روان در ذات این هنر مقدس نهفته است، مواردی که به آنها اشاره شد شاخصه های نمایش های دراماتیک است و نمایش درمانی نوعی دیگر از نمایش است که ویژگی هایی به شرح زیر دارد : ادامه دارد .........